Prof. Dr. Sertaç Öztürk - @Sertac_Oztrk

Nikola Tesla'nın "Evrenin gizemini anlamak istiyorsanız, enerji, frekans ve titreşim cinsinden düşünün" sözünü hatırlatmak isterim. Ancak modern fizik bize gösteriyor ki, evrenin sırlarını çözmek için parçacıklar ve alanlar üzerine düşünmeliyiz. Müzik notalarının ardındaki tarihe ve fiziğe dair bu hafta biraz muhalif bir bakış açısı sunmak istiyorum.

Müzik notalarının ve teorilerinin kökeni 2500 yıl öncesine dayanır. Antik Yunan'da, "arkhe" olarak adlandırılan her şeyin ne olduğu merak konusuydu. Pisagor'a göre, arkheler sayılar ve matematikti. Matematiksel düzen ve doğadaki uyum, matematik yoluyla açıklanabilir ve anlaşılabilirdi. Pisagor, bir demirci atölyesinden geçerken farklı seslerin neden bazen uyumlu bazen de uyumsuz olduğunu merak eder. Bu soru, her şeyi matematikle açıklamaya çalışan Pisagor için büyük bir ilham kaynağı olur.

Pisagor'un keşfettiği ilk şey, 1/2 oranındaki demir çubukların çıkardığı seslerin neredeyse aynı olmasıdır. Yani farklı uzunluktaki demir çubuklar benzer sesler üretir. İkinci keşfettiği uyum ise 2/3 oranıdır. Pisagor, bu oranlardan yola çıkarak demir çubuklar üzerinde deneyler yapar ve sonunda 12'li nota sisteminin temellerini atar. Ancak Pisagor'un saf beşliler üzerine kurduğu sistemdeki küçük farklılıklar, sonraki yıllarda eşit aralık düzeni ile çözülür. Eşit aralık düzeni, müzik teorisinde standart hale gelir.

SESİN FİZİĞİ

Sesin oluşumu, madde moleküllerinin titreşmesiyle gerçekleşir. Ses dalgaları, madde içinde yayılan basınç dalgalardır. Sesin frekansı, saniyedeki titreşim sayısını ifade eder. Pisagor'un keşfettiği uyumlu seslerin temeli, titreşen bir telin oluşturduğu harmoniklerdir. Bu harmonikler, doğanın matematiksel düzeniyle uyumlu olarak algılanır ve hoş bir ses oluşmasını sağlar.

Enstrümanlardan çıkan farklı tınılar, sesin oluşum şekli ve harmoniklerin dağılımıyla ilgilidir. Her enstrümanın yapısı ve malzemesi, çıkan sesin karakteristiğini belirler. İnsan sesinde de benzer şekilde, ses tellerinin titreşimi farklı genliklerde ve frekansta dalga paketleri oluşturur. Müzik ve sesler, farklı frekansların uyumlu bir şekilde birleşmesiyle büyüleyici bir bütünlük oluşturur.

Müzik, doğanın bize sunduğu uyumun bir yansımasıdır. Çeşitli frekansların ve tınıların bir araya gelerek oluşturduğu bu muhteşem harmoni, insanlık tarihindeki en büyük keşiflerden biridir. Bazen sadece dinlemek ve bu büyülü akışa kapılmak yeterlidir.