Hayır, bu sefer siyasi bir batış değil, jeolojik bir batıştan bahsediyoruz! Toronto Üniversitesi, İstanbul Teknik Üniversitesi ve Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi'nin ortak çalışmasıyla yapılan araştırmaya göre, Konya Havzası'nı oluşturan yoğun kaya parçaları, "litosferik damlama" adı verilen gizemli bir jeolojik olay sonucunda yavaş yavaş batıyor. Bu durum, milyonlarca yıl süren bir zaman diliminde ülkemizin topografyasını değiştiriyor.

Elbette, jeolojik aktivitelerin yüzeydeki olayları doğrudan etkilediğini biliyoruz. Ülkemizi kasıp kavuran depremler ve dünyanın çeşitli yerlerinde ara sıra patlayan volkanlar, bu durumun en açık ve acımasız örnekleri. Ancak Nature Communications dergisinde yayımlanan yeni bir çalışma, Orta Anadolu Platosu'nun batma sürecinin, Dünya'nın kabuğunu ve üst mantosunu oluşturan kayaçların dengesizliğinden kaynaklandığını ortaya koydu. Genellikle dağların çevresindeki platolarda meydana gelen bu dengesizlik, çok katmanlı bir "damlama" olayına sebep oluyor.

'JEOLOJİK DAMLA'

Burada, "damlama" terimi, tam olarak Orta Anadolu Platosu'nun altında 10 milyon yıl boyunca oluşan devasa bir "jeolojik damla"yı ve bu damlanın zamanla gezegenin manto tabakasına doğru akışını ifade ediyor. Bu damlanın kopmasıyla birlikte, bir geri sıçrama etkisi oluşuyor ve bu süreç, yüzeyde 1 kilometreye kadar yükselmelere neden oluyor. Ancak bu damlanın kopmasından kısa bir süre sonra ikincil damlalar oluşuyor ve bunlar, ilk damlama sonucu incelmiş kabuk tabakasını beraberinde sürükleyerek, Konya Havzası'nda gördüğümüz garip çökeltilerin oluşmasına yol açıyor. Bu mekanizma, uzun süredir jeologların kafasını karıştıran çökmenin açıklanmasına yardımcı oluyor.

Uzmanlar, bu açıklamayı sadece teorik olarak ortaya atmıyor, aynı zamanda deneylerle de kanıtlıyorlar. Pleksiglas bir tank içine doldurulan yavaş akan bir silikonla Dünya'nın alt mantosunu modelleyen uzmanlar, üst katmanları ise kilden oluşturuyorlar. Ardından, yüksek yoğunluklu bir tohum yerleştirerek "damlama" olayını simüle ediyorlar. Bu deneyler sonucunda ortaya çıkan ilk ve ikincil damlalar, Konya Havzası'ndaki jeolojik sürecin nasıl gerçekleştiğini anlamamıza yardımcı oluyor.

Bu olayın sadece Konya'da değil, başka bölgelerde de gerçekleştiği tahmin ediliyor; ancak Konya'nın jeolojisi, bu muhteşem teorinin etkilerinin en belirgin şekilde görüldüğü yerlerden biri. Araştırmanın diğer uzmanlarca doğrulanması ve tekrarlanması gerektiği unutulmamalı; ancak bu çalışmanın jeoloji dünyasına önemli bir katkı sağlayacağı kesin.